Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi

Öz

Menfezler, akarsu üzerinden ulaşım yolları oluşturmak için çok eski zamanlardan beri başarıyla uygulanmış sanat yapılarıdır. Tarihi çok eskilere dayanan menfez yapımı, akarsularda üzerine inşa edilerek, yaya ve taşıt geçişleri için güvenli bir koridor sağlamaktadırlar. Menfezlerin üst kısımları geçit olarak kullanıldığı gibi, menfezlerin içlerinden de geçişler gerçekleşmektedir. Bunlardan en yaygın olarak bilinen geçit işlevi, menfezlerin, balık geçidi olarak kullanılarak doğal dengenin bozulmasına engel olmalarıdır. Menfezlerin diğer önemli bir özelliği ise, köprü gibi ulaşım yapılarıyla kıyaslandığında maliyet açısından ekonomik oluşlarıdır. Makalede incelenen bölge Bitlis Rahva mevkiinde yer alan 2.35 km2 havza alanına sahip bir dere yatağı üzeridir. Dereden geçen maksimum debi; havzanın büyüklüğü, yıllık maksimum yağış miktarı ve havza katsayısı gibi değişkenler elde edildikten sonra, Rasyonel Metot kullanılarak hesaplanmıştır. Dere üzerinden karayolu ulaşımı için dolgu kesit içerisine kutu kesitli menfez yerleştirilecektir. Menfez yapılacak doğal dere yatağının eğimi harita üzerinden ortalama olarak 0.025 (%2.5) hesaplanmıştır. Bu makalede yöntem olarak, taşkın analizleri gerçekleştirmek için yaygın bir şekilde kullanılan HEC-RAS (Hydrologic Engineering Center-River Analysis System) analiz programı yardımıyla, seçilen örnek bir dere üstüne inşa edilmesi olası bir menfezin hidrolik analizleri gerçekleştirilmiştir. Dere ile ilgili bütün gerekli parametreler toplandıktan sonra HEC-RAS’a aktarılmış ve programın menfez analizlerinde ne denli etkili olduğu gözlemlenmiştir. Elde edilen analiz sonuçlarına göre, HEC-RAS yazılım programı menfez gibi sanat yapılarının hidrolojik ve hidrolik analizlerinde güvenle kullanılabilir olduğu sonucu ortaya çıkmıştır